Fundjavën e kaluar, Olga Korolova u largua nga shtëpia e saj në Chernihiv, Ukrainë, me vajzën, qenin dhe çdo gjë që mund të fuste në dy çanta.
“Po drejtoja makinën si e çmendur”, thotë ajo. “Pashë një bombë dhe në trurin tim, gjithçka që mund të mendoja ishte, ‘Ik për shkak të foshnjës’”.
Ajo udhëtoi për orë të tëra, duke kaluar përfundimisht kufirin në Poloni ku, po atë natë, kishte rezervuar një koncert.
Një nga techno DJ-të më të mira të Ukrainës, Korolova hodhi tutje listën seteve dhe luajti muzikë ekskluzivisht nga artistë të tjerë bashkombas.
“Po qaja në skenë”, tha ajo për BBC News. “Unë po luaja dhe po qaja. Ishte koncerti më i vështirë i jetës sime, por e dija me siguri se duhej të bëja diçka.”
Korolova ia dhuroi tarifën e saj ushtrisë ukrainase dhe shoqatave bamirëse që ndihmonin njerëzit e zhvendosur nga konflikti. Natën tjetër, ajo organizoi një mbledhje të veçantë fondesh në kanalin e saj në YouTube. Faqja e saj në Instagram, dikur shtëpia e fotografive magjepsëse të udhëtimit dhe fotove të klubeve të natës, tani poston përditësime nga Ukraina dhe pamjet e pushtimit rus.
Qëllimi i saj është t’u tregojë fansave, veçanërisht atyre rusë, shkallën e shkatërrimit.
“Jam e tronditur që populli rus nuk po e sheh të vërtetën,” thotë ajo. “Është sikur janë në Korenë e Veriut, pa informacion. Fansat e mi nga Rusia, më dërgojnë mesazhe duke thënë: “Nuk është e vërtetë. Është një gënjeshtër. Të gjitha postimet tuaja janë gënjeshtra”. Ata nuk duan t`i shohin”.
Korolova nuk është vetëm. E përballur me luftën, skena muzikore e gjallë dhe e lulëzuar e Ukrainës është bërë një lloj lajmesh jozyrtare, duke dokumentuar konfliktin për një audiencë që mund të mos jetë e lidhur me kanalet tradicionale të lajmeve.
“Të gjithë tani po i drejtohen audiencës së tyre në mediat sociale,” thotë këngëtarja popullore Khrystyna Soloviy.
“Ne po përhapim informacione për ngjarjet në qytete, duke u përpjekur t’u afrojmë rusëve për të shkuar në mitingje, duke u thënë atyre se kjo është lufta e agresionit të Rusisë kundër Ukrainës.”
Në të gjithë YouTube, qindra artistë ukrainas kanë zëvendësuar imazhin e vogël në videot e tyre me një foto të flamurit të vendit, mbivendosur me fjalët: “Ndërsa po shikoni këtë video, populli ukrainas po vdes nga sulmi rus. Ndal.”
Në Facebook, Svyatoslav Vakarchuk, frontmeni i grupit ukrainas të rok Okean Elzy, po poston përditësime çdo orë në lidhje me konfliktin. Në një video, ai po viziton ushtarët e plagosur në spital; në një tjetër ai është me një jelek antiplumb, duke mbajtur një fjalim në rrugët e Kharkiv; në një tjetër, ai po dërgon ushqim dhe karburant në Kiev me makinën e tij.
“Unë jam një person i njohur në këtë pjesë të botës dhe po përpiqem ta përdor këtë [pozitë] dhe të bëj gjithçka që mundem,” thotë ai.
‘Apel ndaj instinkteve të tyre’
Përulësia e folur e butë e Slavës nënvlerëson rolin e tij në jetën publike të Ukrainës. Një ish politikan që hoqi dorë nga posti i tij në 2008 në shenjë proteste ndaj kulturës politike të korruptuar të Ukrainës, ai më vonë luajti një rol kyç në Revolucionin Maidan që kulmoi me rrëzimin e Presidentit Viktor Janukoviç.
Me Okean Elzy, ai është padyshim këngëtari më i dashur i vendit, ekuivalenti i Bruce Springsteen ose Paul McCartney në Perëndim, dhe tërhoqi audiencën më të madhe të koncerteve të Ukrainës në vitin 2014. Më e rëndësishmja, ai është po aq popullor në Rusi.
Ai thotë se po përdor të gjithë kapitalin e tij kulturor për të ndryshuar mendjen e njerëzve për konfliktin aktual.
“Tashmë është tepër vonë për të dërguar vetëm mesazhe për fansat”, thotë ai. “Tani, unë jam duke folur kryesisht me njerëz si nënat e ushtarëve [rusë] – dhe u shpjegoj atyre se nëse nuk i ndalojnë fëmijët të shkojnë në luftë, ato do t’i presin këta fëmijë në pako. Ne duhet të apelonjmë në instinktet e tyre.”
Ndërsa DJ Korolova thotë se dëgjuesit rusë kanë qenë rezistent ndaj mesazheve të tilla; Eugene Abdukhanov i grupit metalcore Jinjer ka pasur një përgjigje të ndryshme.
“Kam marrë disa mesazhe nga fansat tanë rusë, duke kërkuar falje dhe duke thënë se ata janë padyshim kundër kësaj,” thotë ai nga distrikti juglindor i Kievit.
“Unë nuk kam marrë asnjë mesazh të zemëruar nga pala ruse, duke u përpjekur për ta justifikuar këtë. Edhe pse disa njerëz kanë këtë pozicion militarist, ata kanë mjaft turp të mos ma përmendin këtë.”
Grupi i rock-ut Jinjer do të bënte turne në SHBA në mars, por tani e ka lënë të gjithë muzikën në pritje
Ashtu si shumë muzikantë, Abdukhanov ka braktisur punën e tij të përditshme për t’u përqëndruar në krizën e menjëhershme humanitare. Ai aktualisht është duke krijuar një shoqatë bamirësie “për të ndihmuar ushtrinë, për të ndihmuar civilët” dhe së shpejti do t’i bashkohet miqve të tij në drejtimin e një strehe që ofron “furnizime ushqimore, ujë [dhe] mbrojtje” për njerëzit e zhvendosur nga konflikti.
Në perëndim, në Lviv, Khrystyna Soloviy po punon gjithashtu me refugjatët.
“Lviv është pushtuar [kështu që unë shkoj në qendrën e refugjatëve dhe u jap atyre mbështetje psikologjike. Shumë njerëz janë të habitur dhe nuk mund të thonë nga cili qytet kanë ardhur, ose kur kanë ngrënë për herë të fundit.
“Unë mezi fle dhe nuk kam oreks, por ndihem i sigurt”.
‘Skena e gjallë muzikore’
Nuk ka nevojë të thuhet, por kjo nuk është ajo që muzikantët më të mirë të Ukrainës prisnin nga karriera e tyre.
Vendi ka një skenë muzikore të lulëzuar dhe të larmishme që sjell një shije nga hip-hop, punk, EDM, pop dhe rock psikedelik.
Megjithëse ka prodhuar pak yje ndërkombëtarë, muzika është veçanërisht e këndshme për ata prej nesh të rritur në rock perëndimor, pjesërisht sepse gjuha ukrainase është hipnotike melodike, duke shfaqur më shumë bashkëtingëllore të buta se gjuhët e tjera sllave.
Tradita popullore e vendit, e cila përfshin vajtime rituale dhe këngë lirike dashurie, është po aq e pasur dhe emocionale; dhe ky pasion vazhdon me brezin aktual të muzikantëve.
“Ukrainasit krijojnë muzikë në zhanre të ndryshme,” thotë Dartsya Tarkovska nga Music Export Ukraine. “Një nga qasjet e tyre të paharrueshme dhe interesante është përdorimi i motiveve popullore dhe elementeve etno në këngët e tyre. Pra, kjo është një veçori shumë dalluese.”
Domethënë, keni grupe si Onuka, baladat elektro-folk të të cilëve evokojnë muzikën e Bjork-ut dhe FourTet-it; ose DhakaBraka, të cilët i kthejnë meloditë tradicionale në një përzjerje të stileve muzikore të papritura nga e gjithë bota.
Diku tjetër, Dorofeeva bën muzikë pop të stilit Dua Lipa; Fo Sho kombinon ritmet e errëta të hip-hop-it me trashëgiminë e tyre etiopiane; Aspire bën rock hard pa kompromis, i mbushur me reagime; dhe Anastasia Topolskaia, e njohur si Nastia, është emëruar si një nga 30 DJ-të më të mirë alternativë në botë nga revista DJ në Mbretërinë e Bashkuar.
Një skenë e lindur në konflikt
Ironikisht, ishte aneksimi i Krimesë nga Rusia në vitin 2014 që përshpejtoi skenën muzikore të vendit, thotë Kostiantyn Pochtar, i cili fitoi famë me grupin rock 5 Vymir dhe tani performon solo si Postier.
“Artistët nga Evropa dhe Amerika refuzuan të vinin këtu sepse kishin frikë nga lufta”, shpjegon ai. “Kështu që ne, si grupe të reja, patëm një mundësi të ndërhynim dhe të luanim në këto salla të mëdha të mëdha.
“Kështu filluam, por të gjithë e kishim parasysh që lufta mund të rifillojë nesër, sepse e dinim që Rusia nuk do të ndalej në Krime.
“Ne thjesht menduam ‘OK, nëse fundi do të jetë nesër, ne duhet të argëtohemi.’ Pra, kështu kaluam gjithë ato vite, dhe kjo rezultoi në një skenë muzikore vërtet, vërtet të gjallë.”
Baladat delikate akustike të “postierit” kujtojnë ato si Bob Dylan dhe Nick Drake
Pochtar ishte në Poloni kur Rusia pushtoi Ukrainën javën e kaluar, por një nga këngët e tij, Streets Of Kyiv, është bërë burim ngushëllimi për njerëzit që jetojnë në strehimore dhe bunkerë të nëndheshëm në kryeqytetin ukrainas.
“Më emocionon shumë sepse është një këngë shumë delikate”, thotë ai. “Bëhet fjalë për një lloj dashurie të butë për një qytet që ndoshta nuk është në gjendje t’ju dojë përsëri.
“Kur njerëzit në një strehë më thonë se janë nën sulm për tre ditë dhe duke dëgjuar atë këngë, unë gjithmonë prekem.”
Ai bën një pauzë, ndërsa emocionet e kaplojnë. “Nuk jam i sigurt nëse mund të them më shumë për këtë, më fal.”
Këngëtarja Khrystyna Soloviy ka pasur një përvojë të ngjashme. Javën e kaluar, vetëm disa orë para se trupat ruse të kalonin kufirin në Ukrainë, ajo publikoi një këngë demo që është bërë një thirrje për rezistencën ukrainase.
“Unë ëndërroj të shkoj në bregdetin tonë në Krime,” këndon ajo mbi akordet e pianos që përplasen, “por xhelatët e mallkuar po pushtojnë shtëpitë tona / Pra, bëhuni gati për një luftë.”
“Në ato orët e fundit të paqes, ndjeva ankth dhe dridhje,” thotë ajo me email nga Lviv në Ukrainën Perëndimore.
Gjendja emocionale e këngës diktohet nga jeta në Ukrainë me luftën e përhershme kundër Rusisë [për tetë] vitet e fundit. Kjo këngë u drejtohet të rinjve që vendosin të rrokin armët për të mbrojtur lirinë tonë.
“Dje një nga ushtarët tanë më kërkoi të dërgoja audion veçmas, sepse interneti nuk është kudo. Shpresoj që të mund të regjistroj një version studi studio diku.
Por për shumicën e artistëve, bërja e muzikës nuk është më shqetësimi i tyre kryesor.
“Unë thjesht nuk kam pasion për të luajtur tani,” thotë DJ Korolova, shtëpia i është shkatërruar dhe burri i saj mbetet në Chernihiv.
“Lufta definitivisht përmbysi vlerat [e mia],” pranon Eugene Abdukhanov i Jinjer. “Unë nuk jam duke menduar për punën, biznesin, grupin, popullaritetin, diçka të tillë. Unë jam duke menduar vetëm për familjen time sepse ata janë jashtë Ukrainës. Ata kanë vërtet nevojë për mua dhe unë nuk mund të jem me ta.”
Në Poloni, Kostiantyn Pochtar po merr një qasje të ndryshme, duke organizuar një turne të improvizuar për të mbledhur para për viktimat e konfliktit.
Menaxheri i tij, Bartek, erdhi me idenë të shtunën, duke pyetur fansat në Facebook nëse do të donin të organizonin një koncert, qoftë në një vend, një shkollë, një sallë kishe apo edhe në dhomën e tyre të ndenjes. Brenda një ore, ai pati 60 oferta. Pochtar luajti takimin e parë të dielën.
“Fillimisht, kur ndodhi pushtimi, u neverita, pak, të merrja një kitarë dhe të luaja”, thotë ai. “Por tani duhet ta bëj.
“Unë nuk jam i sigurt nëse mund të kthehem në Kiev dhe të marr një armë dhe të filloj të qëlloj, por do të marr kitarën time dhe do ta përdor atë si armë.”
Këngëtari i Boombox Andriy Khlyvnyuk (djathtas) tha se ishte i gatshëm të merrte armët për t’i rezistuar pushtimit rus.
Shumë muzikantë të tjerë ukrainas nisur nga situata janë detyruar të konsiderojnë nëse edhe ata do të merrnin armët.
“Unë do t’i çoj fëmijët e mi në një shtëpi të sigurt dhe më pas do të kthehem për të ndjekur udhëzimet e qeverisë,” i tha së fundmi Euronews Andriy Khlyvnyuk i grupit pop-rock Boombox.
“Muzikantët janë paqebërës [por] tani nuk është koha për të luajtur kitarë. Është koha për të marrë pushkët.”
“Kur gjerat kanë arritur në këtë pikë, nuk ka rrugë tjetër,” pajtohet Abdukhanov.
Muzikantë apo jo, Slava thotë se vendosmëria e vendit është e palëkundur.
“Të gjithë, duke përfshirë shumë analistë perëndimorë, ishin të sigurt se Rusisë do t’i duheshin dy ditë për të kapërcyer Ukrainën. Tashmë është dita e gjashtë dhe ne po mbajmë dhe po rezistojmë dhe do të fitojmë.
“Ushtarët rusë kanë vetëm urdhra, por ne kemi motivim”./BBC
